başlık açılırken dikkat edilecek hususlar

1. başlıklar genellikle ilgili kavramin ismidir. nasil acacagini bilmiyorsaniz ismini kullanin. orn: tophane hakkinda başlıgin dogrusu "tophane"dir. tophane semti degildir.

2. kisaltmalar aralarinda nokta olsalar bile bitişik yazilirlar.. ceşitli işaretlerle ayrilmalari ozellikle yapilmadigi surece kisaltma başlıklarinin dogru yazilişi bitişiktir.. orn: dwg, wysiwyg, 3d, cpmxchgb.. legal olan istisnalar icin ise (bkz: f e a r) (bkz: f e e l i n g c a l l e d l o v e). askeri kisaltmalar askeriye nasil uygun gorduyse yuce komutanlarimiz nasil uygun bellediyse oyle yazilir. orn: 2'nci or.is.a.2'inci is.svş.tb.k.liği malatya

(neden: cunku kisaltma kullaniminda iki şekil de tercih edilebildiginden yazilişinin ozellikle zorlanmadigi durumlar haricinde bitişik kullanim daha yaygin ve pratik kullanimindan dolayi standart kabul edilmiştir)

4. bir web sitesi ile ilgili başlık her zaman web sitesinin adi olmak zorundadir: google, altavista ya da alkışlarlayaşıyorum.com gibi. web sitesinin adini ise logolarindan veya title'larindan bulabilirsiniz..

(neden: cunku sozlukte kavramlar isimleriyle anilmaktadir, adresleriyle degil)

5. ozel bir adi olmayan web siteleri ile ilgili başlıklarda bir kural gudulmesi şart degildir.. adresin kendisi kullanilabilir http://www.ankara.edu.tr deki gibi..

(neden: her sitenin sembolik bir adi olmayabilmektedir)

6. belli bir tarihi ifade eden başlıklar 21 aralik 1976 tarih formatini kullanmalidirlar.. yanliş ornekler ise 03 02 2002, şubat 14 2002, 1 3 2002 şeklinde gider..

(neden: sozlukte yaygin olarak kullanilan ve en anlaşilir, en okunakli, karişikliga mahal vermeyen tarih şekli budur)

7. belli bir saati ifade eden başlıklar 24h formatini başlarinda sifirlariyla beraber kullanmalidirlar.. orn: 18 00, 07 00 gibi.. ozel isim olarak saat isimleri bu kurala uymaz (misal 6:00pm diye bir kitap varsa o 6 00pm başlıginda incelenir)

(neden: turkiye'de standarttir, pm/am karişikligina mahal vermez)

8. bir nesne, kavram, kişi hakkinda acilan başlıklara gerekmedigi surece turu sonuna taki olarak eklenmemelidir.. elma meyvesi, michael jackson şarkicisi gibi başlıklar bu oldukca sik yapilan hataya ornektir.. formulize etmek gerekirse "anlamini kaybetmeden alabilecegi en kisa form" olarak kabul etmek yeterli olacaktir.. mesela "ayişigi sonati"'ni kalkip "ayişigi" olarak ufaltmak hatali olacakken "rock muzik" yerine "rock" yazmak daha dogru olacaktir.. (bunlari yazdigima inanamiyorum)

(neden: cunku sozlukte kavramlar isimleriyle anilmaktadir)

9. kişiler hakkinda acilan başlıklarda dogrusu kişinin adini acik yazmaktir.. hitler yerine adolf hitler, ataturk yerine mustafa kemal ataturk gibi.. yine de literaturde kisa haliyle kabul gormuş yazarlar icin kasmaya gerek yoktur.. h. p. lovecraft, t. s. eliot gibi.. "dr" "prof" gibi onekler kullanilmaz.. "dr. doom" gibi gerekmedigi surece tabi..

(neden: kişi isimlerinin yazilişinda pek cok tercih yapilabildiginden, ceşitli sanat dallarindaki "mahlas" alişkanliklari haricinde tam isim tartişmaya en az acik olan secenek oldugundan uygun gorulmektedir. mahlaslar ise literaturde basili olarak bu halleriyle kullanildiklarindan kaynaklardan teyid edilebilmektedirler bu yuzden tartişmaya acik olmadiklarindan ve cogu zaman gercek isimden daha yaygin bilindiklerinden (trevanian gibi) varolduklari takdirde tam isme tercih edilmektedirler)

10. başlıklardaki harf sinirina sigmayan başlıklari yarim acmaya veya acmak icin boşluklardan gramerden odun vermeye calişmayin. eger 50 harf yetmiyorsa o başlıgi hicbirşekilde acmayin zaten..

(neden: aksi derme catma gorundugu gibi okura erişim imkani saglamamaktadir. kelime bazli arama sistemlerini de bozmaktadir)

11. aramaya inanin.. (bkz: aramaya inanmak)

(neden: 1 milyon başlıgin tamami eski sevgili hakkinda olacak degil ya)

12. turkce başlıklarda hatalar ozellikle vurgulanmak istenmedigi surece gramer hatasi yapilmamalidir.. sik rastlanan hatalar icinde mi, ki, de eklerini bitişik veya bitişik olmasi gerekirken ayri yazmak gelmektedir..

(neden: okurun erişim ve aradigini bulma imkanlarini arttirmak, refah devlet seviyelerine erişmek)

13. başlık acarken cogul olmasi ozellikle beklenmedigi surece tekil acilmalidirlar.. elma, armut gibi.. (yanliş kullanimi farkedebileceginiz uzere elmalar ve armutlar'dir).. ozellikle cogul olmasi gereken başlıklar da vardir osmanlilar, denemeler gibi..

(neden: tum kavramlarin tekil halleri ortak paydalari oldugu icin)

14. bir fiil veya deyim ile ilgili başlık acarken genel kullanim mastar ekiyledir.. "gitmek", "beynini sikmek", "alttan almak" gibi.. bunun dişinda ozellikle mastar olmamasi gereken halleri de zaman zaman kullanilabilir ozel isimlerde veya farkli anlamlara gelebilen hallerde.. deneme, mihlama gibi..

(neden: fiilin/deyimin tek notr formu oldugu icin, boylece okurun ilgili fiili ararken hangi formda aramasi gerektigini duşunmesi deneme yanilma yapmasina gerek olmaz)

15. eserlerle (eser derken kitap, resim, film gibi her tur eser diyoruz) ilgili başlıklar eserin orijinal ismiyle acilmalidir.. mesela şarkuteri yerine delicatessen gibi.. mein kampf gibi..

(neden: orjinal isim ve ceviri isimleri arasinda yaygin kullanim acisindan cok buyuk daginiklik oldugu gibi hangisinin daha yaygin oldugunu bulmak mumkun degildir. hatta bazen yaygin ismi yanliş ismi de olabilmekte, eserin turkce cevirisi olamayabilecegi gibi turkce'de birden fazla farkli isimde cevirisi de yayinlanmiş olabilmektedir. boyle durumlardaki ayriliga duşmemek adina tartişma faktoru en az olan orjinal isim tercih edilmektedir)

16. bir sayiyla ilgili başlıgin sonuna gereksiz ekler getirilmemelidir "3 sayisi", "5 rakami" gibi.. yine de son eki olmadan kullanilmayan tabirlerde bunu aşmak mumkundur "100 numara", "12 monkeys" gibi.. ben size sagduyuyla cikarilabilecek şeyleri oturup anlatiyorum ya bunu yapma gerekliligi ne zaman hangi aşamadan sonra ortaya cikti merak da etmiyor degilim..

(neden: cunku sozlukte kavramlar isimleriyle anilmaktadir)

17. başlıklarda farkli tabanlardaki sayilarin başina sonuna ek getirilmemelidir.. ffff dogruyken "0xffff" veya ffffh yanliş olacaktir..

(neden: sozlukte bir taban belirtme standardi pek mumkun degildir. mesela "0xffff"'i hex kabul edip "ffff"ini alirsak 16'lik sistemde 65535 sayisina denk gelebildigi gibi komple tamamini alirsak da 36. tabanda 56147163 sayisina da denk gelmektedir. beyhude işler yani)

19. başlık acarken belli bir kesimi belirtmek amaciyla şahis cekimleri kullanilmaz. mesela "eski sevgilinizin en iyi arkadaşinizla cikmasi" dogru degildir hatalidir. onun yerine cekimsiz şahane form tercih edilmeli "eski sevgilinin en iyi arkadaşla cikmasi" olarak duzeltilmelidir.

(neden: yalinlik adina, "biz kimiz lan?" diye cikan kafa karişikligini ve keyfine gore cekim eki kullanilarak oluşan daginik duzensizligi yoketmek, bariş dolu bir dunya adina)

(zedisdeadbaby ?, 13.04.2011 20:09 ~ 20:31)

20. hukuken kendi başina sorun teşkil edecek mesaj icerikli başlıklar acilamaz. mesela eger harry potter gercek bir kişi olsaydi "orospu cocugu harry potter" diye ya da "harry potter'i gotten sikmek istemek" gibi başlıklar acilamazdi. altina "cok kotu bir soylem cok ayip, soyleyenin allah belasini versin" diye yazilsa dahi bu başlıgin dogurdugu magduriyeti engellemediginden yasalarca suc teşkil etmektedir.

(neden: korkuyoruz ulen başimizi derde sokacaksiniz akşam akşam)

21. araba modelleriyle ilgili başlıklar markasiyla beraber acilmalidir.. peugueot 206, volkswagen polo gibi..

(neden: yaygin kullanimi tercih ederek kullanimdaki tutarsizliklari kaldirmak - daha iyi erişim - evrensel bariş)

22. yazilimlarda urunun resmi ismi kullanilmalidir. cogu zaman urun ismine firma ismi dahil degildir.. windows 95, norton antivirus, delphi 6 gibi..

(neden: yaygin kullanimi standart kabul ederek insanlari tek tipleştirme operasyonunun parcasi -- bilimsel duşunce yapisina geciş)

23. "the" oneki eserin adi icinde varoldugu surece korunmalidir..

(neden: koymuş adamlar boşuna mi koymuş aa -- fihrist'te bulmayi kolaylaştirmak her şeyi "t" harfine yigmamak icin the'lari kaldirma ekolu gecmişte kaldi haci, ara gelsin)

24. ucak modelleri resmi yaziliş şekilleriyle (ef2000, mig 29, f-15 gibi) yazilmaktadir.. sonlarina lakap ekleri ("f-16 fighting falcon" gibi) getirilmemektedir..

(neden: bir ucagin farkli donemlerde farkli isimleri olabildigi gibi yaygin bilinen isimleri orjinal isimleri de olmayabilmektedir (f/a-18 interceptor, mig 29 fulcrum gibi)

25. ebat, cozunurluk ve carpim işlemleri v.b. birleşik yazilir.. (bkz: 1024x768) (bkz: 2x2) (bkz: 100x140)

(neden: farkli pek cok yazim stili arasinda en yaygini oldugundan)

26. rakamlar ile birimler bitişik yazilir.. (100km, 500mhz gibi)

(neden: turkcede dogrusu oyle)

27. telefon numaralari bitişik yazilir.. (4440365 veya 05320000000 gibi) aslinda duşundum de her turlu giren var, takilin yahu.

(neden: tek standart hale getirme operasyonunun parcasi olurdu bu fakat bu konuda o kadar cok farkli anlayiş/alişkanlik var ki insanlari birine ikna etmek pek mumkun degil gibi)

29. "i ii iii" gibi romen rakamlarini sirf daha karizma gorunuyor diye l (le) harfiyle yazmayin buyuk harfli temalarda "lelele" diye gorunur maymun olursunuz. bunun dişinda arama ve "buyuk harfi otomatik kucuk harfe donuşturme" gibi konularda sozluk işlevselligini bozarsiniz ayip edersiniz.

(neden: soylemişiz işte)

30. ickilerde tam isimleri kullanilir. absolut citron, puschkin black sun, smirnoff ice, kavaklidere angora gibi. gerek gorulurse bu ickinin alt turleri ayri başlıklarda incelenebilir ("kavaklidere angora kirmizi", gibi).

(neden: yaygin kullanim ugruna dunyayi tek cati altinda toplamak ve bilimsel araştirmaciligin bagimsizligiyla evrensel barişin gercegine varmak)

31. dedirten grubu duzenlemesi: "rusça, yunanca, arapça, japonca gibi latin yazı sistemi kullanmayan dillerdeki özel isimler (ve özel isim olarak sınıflandırılabilecek yerleşik kavramlar ve terimleşmiş sözcükler), türkçenin ses özelliklerine uygun olarak okunduğu gibi yazılır: çaykovski, vasabi, hiroşima, salman rüştü gibi.

bu tür adların geçtiği kaynaklarda o adın ingilizce veya başka bir latin yazı sistemi kullanan dilde yazılışı ne kadar yaygın olursa olsun o adın kökenine bakmak, latin yazı sistemi kökenli değil ise türkçe okunduğu gibi yazmak gerekir.

aühf sözlük'te, bir tek "film adları"; karışıklık yaratmaması için, bu kuralın dışında tutulmuştur. sadece film adları için pinyin, hepburn ve iast'ın romanizasyon standartlarını kullanabilirsiniz. bu konuda da http://www.imdb.com daki transkripsiyonları kaynak olarak kullanabilirsiniz."

bunlardan başka daha denk geldigim olursa bu listeye ekleyecegim inşallah..

32. dedirten grubu duzenlemesi: "asya ülkelerinin bir kısmında (çin, vietnam, japonya, kore... ) ad ve soyadları dizilimi farklıdır. soyadlar önce, adlar sonra yazılır. bu tür durumlarda açılacak başlıklarda türkçenin ad - soyadı diziliminin gözetilmesi gerekmektedir. örnek: kurosava akira değil, akira kurosava. ancak söz konusu kişinin adı türkçede soyadı - ad
diziliminde yerleşiklik kazanmış ve bir çok kaynakta bu şekilde geçmekteyse, bu kurala istisna oluşmuş sayılır. örnek: yun-fart cov değil, cov yun fat. aynı şekilde kabile adları da ad - soyadı dizilimine dahilse, yine türkçedeki dizilim dikkate alınır ve konu ad - soyadı - kabile adı şeklinde başlıklandırılır. örnek: şerpa tenzing norgay değil, tenzing norgay şerpa."

33. yabanci kelimelere getirilen cekim ekleri apostorofla ayrilir. ornek: entry'ler.

(zedisdeadbaby ?, 13.04.2011 20:09 ~ 22:36)

Öncelikle yukarıdaki uyarıların okunmaması tavsiyemdir. Kafanıza göre başlık açsanız yukarıdaki kurallara uymaktan ehvendir. Kesme işareti kelimesi varken apost'o'rof neden kullanılır Türkçe'nin doğru kullanılmasını isteyen bir başlıkta? (bkz: md 33)
(bkz: kopyala-yapıştır)

(yok sakalli ?, 18.06.2012 20:20)

aühf sözlük, ankara hukuk fakültesinin interaktif sözlüğüdür. - 2011 nisan (c) bir interaktif sözlük çalışmasıdır. aühf sözlük sözlük spot tematik sözlük servisi ile üretilmiştir. sözlükler yöneticilerinin sorumluluğundadır, www.sozlukspot.com sözlüklerin içeriklerinden sorumlu tutulamaz.